مطالعات و رساله معماري طراحی موزه علم و فناوری

فهرست مطالب
فصل اول: ………کلیات پژوهش    17
1.1مقدمه........................    17
1.2روش تحقیق............    18
1.3ضرورت تحقیق........    18
1.4بیان مسئله...............    20
1.5بیان موضوع..............    21
1.6بیان هدف..................    24
1.7تحقیق و پژوهش......    25
1.7.1از نظر لغت………    25
1.7.2در اصطلاح………    26
1.7.3اهداف تحقیق……    27
1.8پیشینه تحقیق.........    27
1.8.1نمونه موردی…….    30
مركز تكنولوژي مك كورميك تريبون    31
دانشگاه تكنولوژي و مجموعه آموزشي لاورنس    33
موزه علوم مونیخ- آلمان.    35
موزه علوم شهر علوم لاویلت-فرانسه    37
موزه علم و فناوری ایران    38
1.8.1.1نتیجه....................    39
1.9سؤالات کلیدی تحقیق    39
2فصل دوم: مبانی نظری موزه علم و فناوری    40
2.1علم چيست؟............    40
2.1.1علم در آینه‌ی هنر    40
2.1.2علم در آينه معماري    43
2.1.3معماري و الكترونيك    47
2.1.4ناماديت..................    48
2.1.5حسي بودن............    48
2.1.6چندرسانه‌ای بودن    49
2.2معماري- مسئله یا پاسخ؟    49
2.2.1انگاره‌هاي پنهاني ذهنيت    50
2.2.1.1پايداري................    50
2.2.1.2پويايي..................    50
2.2.1.3تغيير…................    51
2.3معرفی موضوع..........    52
2.3.1مفهوم موزه............    52
2.3.1وجه‌تسمیه موزه.....    52
2.3.2اهداف موزه‌ها بر اساس تعاريف ايكوم    53
2.4طبقه‌بندی عملکردی موزه‌ها    54
2.5موزه علوم..................    54
2.5.1تاریخچه موزه علوم    55
2.6.1نمایشگاه دائمی.....    55
2.6.2نمایشگاه موقت......    56
2.6.3مرکز اطلاعات........    56
2.6.4بخش‌های تکمیلی    56
2.7تعاريف و ضوابط تأسيس مراكز تحقيقاتي    57
2.7.1محقق….................    57
2.7.2گروه پژوهشي........    57
2.7.3پژوهشكده..............    57
2.7.4پژوهشگاه................    58
2.7.5روش ايجاد واحدهاي تحقيقاتي    58
3فصل سوم: رویکرد معماری پایدار    59
3.1مقدمه........................    59
3.2تعاریف و مفاهیم معماری پایدار    61
3.3پاسخگویی معماری پایدار در سایه فرهنگ    64
3.4معماری پایدار و جایگاه زمینه‌گرایی    65
3.5همزیستی فنّاوری، محیط و انسان    65
3.5.1.1حفاظت از آب.....    68
3.5.1.2حفاظت از مواد و مصالح    70
3.5.1.3طراحی چرخه عمر    72
3.5.1.3.1مرحله قبل از ساخت.................    73
3.5.1.3.2مرحله ساخت و ساز..................    74
3.5.1.3.3مرحله بعد از ساخت..................    75
3.5.1.4طراحی انسانی.....    77
3.5.1.4.1حفظ شرایط طبیعی.................    78
3.5.1.4.2طراحی شهری و برنامه‌ریزی سایت    78
3.5.1.4.3طراحی برای آسایش بشر..........    79
3.5.2نقش عناصر ساختمانی در رسیدن به پایداری    81
3.5.2.1نقش بام‌ها و دیوارهای سبز در رسیدن به طراحی پایدار    81
3.5.2.2کاربرد سامانه‌های خورشیدی در ساختمان    84
3.5.2.3بررسی جایگاه نماهای دو پوسته در کاهش مصرف منابع انرژی    87
3.5.2.4تحلیل الگوی آتریم‌ها در بهینه‌سازی مصرف انرژی    87
3.5.3بررسی نمونه‌های معماری پایدار    88
3.5.3.1موزه علوم کالیفرنیا  رنزو پیانو    88
3.5.3.2غرفه ایران در اکسپو ا 2015 میلان    91
4فصل چهارم: مقدمات طراحی..    94
4.1مقدمه........................    94
4.2مطالعات تاریخی شهر تهران    94
4.3موقعیت جغرافیایی شهر تهران    95
4.1مطالعات اقلیمی تهران    96
4.1.1ارتفاعات استان تهران    97
4.1.1عرض جغرافیایی تهران    98
4.1.2منابع آب‌ها.............    98
4.1.3توده‌های هوا و سیستم‌های هواشناسی مؤثر بر استان تهران    98
4.1.4آب و هوای تهران.    99
4.1.5پهنه خطر زمین‌لرزه در تهران    101
4.2مطالعات سایت طراحی    102
4.2.1معرفی سایت.........    102
4.2.1دلایل انتخاب سایت    102
4.2.1موقعیت و ابعاد سایت    104
4.2.1شیب و پوشش گیاهی سایت    104
4.2.1چشم‌اندازهای سایت    105
4.2.1کاربری‌های اطراف سایت    105
4.2.1شبکه دسترسی‌ها    ....................................................................................................105
4.2.2جهت استقرار ساختمان    106
4.2.3جبهه های همسایگی سایت    107
4.2.4چشم‌اندازهای سایت    108
4.2.5بررسی نقاط پر اهمیت و مشرف به سایت    109
4.2.6باد های غالب و جهت وزش باد    110
4.2.7جبهه های مناسب نور گیری    111
4.3حوزه‌بندی فضاها......    112
4.3.1اداری…..................    112
4.3.2علمی-پژوهشی......    112
4.3.3خدماتی..................    113
4.3.4ارتباطی..................    113
4.1ابعاد، اندازه و استانداردهاي فضاهاي اصلي مجموعه    114
4.1.1آزمايشگاه‌ها............    114
4.1.1.1طبقه‌بندي............    114
4.1.1.2روش‌ها يا گرايش‌ها    114
4.1.1.3اصول طراحي......    115
4.1.1.4فضاي لازم براي هر نفر    115
4.1.1.5مدول‌هاي طراحي    116
4.1.1.6توزيع سرويس‌ها.    117
4.1.1.7سيستم‌هاي دفع مواد زايد    118
4.1.1.8انباري...............…    119
4.1.1.9نيازهاي ويژه........    119
4.1.1.10فضاهاي مرتبط    120
4.1.1.11روكار سطح.......    120
4.1.1كلاس‌ها.................‌    121
4.1.1.1فضاي مورد نياز..    121
4.1.1.2شكل استاندارد اتاق    122
4.1.2كتابخانه.................    123
4.1.2.1بررسي روابط داخلي در كتابخانه    123
4.1.2.2ورودي در كتابخانه    124
4.1.2.3قسمت مطالعه در كتابخانه    124
4.1.2.4فضاي امانات كتابخانه    125
4.1.2.5نورگيري در كتابخانه    126
4.1.2.6تهويه در كتابخانه    127
4.1.2.7حفاظت در مقابل آتش‌سوزي    127
4.1.2.8استاندارد فضاي كتابخانه    127
4.1.3ساختار اداري.........    128
4.1.4سالن‌هاي سخنراني    128
4.1.4.1شكل اساسي.......    129
4.1.4.2ابعاد كمينه براي صندلي‌ها    129
4.1.4.3انواع ترتيب صندلي‌ها    130
4.1.5نمايشگاه.................    130
4.1.5.1عملكرد نمايشگاه    131
4.1.5.2نحوه نورپردازي در نمايشگاه    132
4.1.5.3مسيرهاي حركت    133
4.1.6سلف سرويس........    133
4.2ريزفضاها...................    137
4.1دیاگرام ارتفاعی........    139
4.1سازه و تأسیسات.......    140
4.1.1سازه…...................    140
4.1.2تأسیسات................    141
4.1.2.1آبرساني................    141
4.1.2.2اطفاء و اعلام حريق    142
4.1.2.3گرمايش و سرمايش    142
4.1.2.4برق رساني...........    142
5فصل پنجم: طراحی...............…    143
فهرست منابع………………………………………..…………………………………………………….157


فهرست جداول
جدول 3- 1راه‌های دست‌یابی و بهبود طراحی چرخه عمر………………………………………………........………77
جدول 3-2 راه‌های دست‌یابی به «طراحی انسانی»………………….………..................………………………………81
جدول 4-1 ميزان درجه حرارت و بارندگي در پهنه تهران برحسب نقاط مختلف……..................…………104
جدول 4-2 ریز فضاها…………………………….........………………………………………………………………………..139
جدول 4-3 دیاگرام ارتفاعی……………………….……………..……………………………………………………………140


فهرست تصاویر
تصویر1-1 معماری الکترونیک...................................................................................................................................................35
تصویر1-2 معماری الکترونیک..................................................................................................................................................35
تصویر 2-3 نمای مرکز آزمایشگاهی – تحقیقاتی..........................................................................................................37
تصویر 2-4 پارک تکنولوژی.......................................................................................................................................................38
تصویر 2-5 مرکز تحقیقات فضایی و تکنولوژی هلند....................................................................................................................39
تصویر 2-6 محقق.................................................................................................................................................................................45
تصویر 2-7 گروه پژوهشی.............................................................................................................................................................45
تصویر 2-8 پژوهشکده...................................................................................................................................................................46
تصویر 2-9 پژوهشگاه.....................................................................................................................................................................46
تصویر 2-10 نمای ورودی مجموعه...............................................................................................................................................47
تصویر 2-11 تونل قطار هوايي گذرنده از سايت.........................................................................................................................47
تصویر 2-12 ماکت سایت پلان مجموعه.....................................................................................................................................48
تصویر 2-13 تصویر ون‌در روهه.....................................................................................................................................................48
تصویر 2-14 راه‌روهای پوشیده شده از آلومینیوم......................................................................................................................48
تصویر 2-15 بدنه‌های شفاف شیشه‌ای مجموعه........................................................................................................................48
تصویر 2-16 راه‌روهای پوشیده شده از آلومینیوم......................................................................................................................49
تصویر 2-17 بدنه‌های شفاف شیشه‌ای مجموعه............................................................................................................................49
تصویر 2-18 نماي ورودي مجموعه..................................................................................................................................................50
تصویر2-19 چشم انداز ورودي از زير پل.........................................................................................................................................50
تصویر 2-20 لابي سالن سخنراني......................................................................................................................................................50
تصویر 2-21 سالن سخنراني...............................................................................................................................................................50
تصویر 2-22 تیپ استودیو‌ها...........................................................................................................................................................51
تصویر 2-23 گالری نمایش.............................................................................................................................................................51
تصویر 2-24 سایت پلان- ماکت.......................................................................................................................................................51
تصویر 2-25 پلان طبقه همکف........................................................................................................................................................51
تصویر 2-26 ورودی موزه علوم مونیخ- آلمان................................................................................................................................52
تصویر 2-27 سایت پلان موزه علوم مونیخ.....................................................................................................................................52
تصویر 2-28 نمای موزه از سمت رودخانه......................................................................................................................................52
تصویر 2-29 سایت پلان مجموعه.....................................................................................................................................................53
تصویر 2-30 نمای موزه.......................................................................................................................................................................53
تصویر 2-31 نمایشگاه دائمی موجودات ماقبل تاریخ....................................................................................................................53
تصویر  2-32 نمایشگاه دائمی آکواریوم..........................................................................................................................................53
تصویر 2-33 نمایشگاه دائمی موجودات ماقبل تاریخ..................................................................................................................53
تصویر 2-34 نمایشگاه دائمی ...........................................................................................................................................................53
تصویر 2-35 ورودی موزه علوم لاویلت...........................................................................................................................................54
تصویر 2-36 نمایشگاه دائمی موزه لاویلت.....................................................................................................................................54
تصویر 2-37 سایت لاویلت................................................................................................................................................................54
تصویر 2-38 نمای ورودی لاویلت....................................................................................................................................................54
تصویر 2-39 گالری علوم و فناوری‌های بومی ایرانی اسلامی.....................................................................................................55
تصویر 2-40 گالری علم.......................................................................................................................................................................55
تصویر 2-41 ورودی موزه علوم و فناوری‌ایران................................................................................................................................56
تصویر 3-1 محیط زیست....................................................................................................................................................................61
تصویر 3-2 اقتصاد................................................................................................................................................................................62
تصویر 3-3 جامعه................................................................................................................................................................................62
تصویر 3-4 فرهنگ‌سازی....................................................................................................................................................................62
تصویر 3-5ونیل- پوشش بام..............................................................................................................................................................67
تصویر 3-6 حفاظت از آب..................................................................................................................................................................68
تصویر 3-7 بازیافت مصالح.................................................................................................................................................................75
تصویر 3-8 تأمین آسایش انسانی.....................................................................................................................................................79
تصویر 3-9 جزئیات بام سبز...............................................................................................................................................................81
تصویر 3-10 جزئیات دیوار سبز.........................................................................................................................................................82
تصویر 3-11 دیوار ترومب....................................................................................................................................................................83
تصویر 3-12 آبگرمکن خورشیدی.....................................................................................................................................................84
تصویر 3-13 کلکتور خورشیدی تخت.............................................................................................................................................85
تصویر 3-14 کلکتور خورشیدی تخت..............................................................................................................................................87
تصویر 3-15 رواق ورودی موزه کالیفرنیا.........................................................................................................................................87
تصویر 3-16 ورودی موزه کالیفرنیا...................................................................................................................................................87
تصویر 3-17 لایه‌های پوششی سقف موزه کالیفرنیا.....................................................................................................................88
تصویر 3-18 برش عرضی موزه کالیفرنیا.........................................................................................................................................88
تصویر 3-19 نحوه استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در موزه کالیفرنیا...................................................................................89
تصویر 3-20 فضای داخلی موزه کالیفرنیا  گونه‌های گیاهی.......................................................................................................90
تصویر 3-21 فضای داخلی موزه کالیفرنیاتصویر ...........................................................................................................................90
تصویر3-22 استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در پاویون ایران در اکسپو 2015.................................................................90
تصویر 3-21 کانسپت پاویون ایران در اکسپو 2015....................................................................................................................90
تصویر 3-22 کانسپت پاویون ایران در اکسپو 2015...................................................................................................................91
تصویر 3-23 پاویون ایران در اکسپو 2015...................................................................................................................................92
تصویر4-1 دید 2.................................................................................................................................................................................103
تصویر4-2 ابعاد زمین........................................................................................................................................................................103
تصویر4-3 دید ..................................................................................................................................................................................103
تصویر 4-4 آزمایشگاه.......................................................................................................................................................................108
تصویر 4-5 آمفی‌تئاتر.......................................................................................................................................................................109
تصویر 4-6 نمونه‌اي از آزمايشگاه‌هاي پژوهشي..........................................................................................................................109
تصویر 4-7 نمونه‌اي از آزمايشگاه‌ براي تدريس و كار عملي....................................................................................................110
تصویر 4-8 حداقل پهناي گذرگاه ميان قسمت‌هاي كار مخصوص هر نفر...........................................................................111
تصویر 4-9 ابعاد اتاق، موارد تأسيساتي و قفسه‌ها در ديوار كريدور........................................................................................112
تصویر 4-10 مقطعي از آزمايشگاه و تأسيسات موجود در آن...................................................................................................113
تصویر 4-11 سرویس بالاسری (اورهد)..........................................................................................................................................113
تصویر 4-12 سكوي خاص شيمي..................................................................................................................................................115
تصویر 4-13 سكوي خاص فیزیک.................................................................................................................................................115
تصویر 4-14 مساحت يك محل كار فردي در كارگاه زبان.......................................................................................................118
تصویر 4-15 حداقل فضاي آزاد در قسمت مطالعه.....................................................................................................................119
تصویر 4-16 حداقل فضاي ميان ميزها.........................................................................................................................................120
تصویر 4-17 حداقل فواصل قفسه‌ها در فضاي امانات كتابخانه...............................................................................................120
تصویر 4-18 ارتفاع قفسه‌ها.............................................................................................................................................................121
تصویر 4-19 ارتفاع قفسه‌ها..............................................................................................................................................................121
تصویر 4-20 كارتكس دستي...........................................................................................................................................................123
تصویر 4-21 نسبت‌هاي قسمت تماشاگران..................................................................................................................................124
تصویر 4-22 عرض قسمت تماشاگران..........................................................................................................................................125
تصویر 4-23 ابعاد و اندازه صندلي‌هاي تاشو ..............................................................................................................................125
تصویر 4-24 ارتفاع صندلي‌ها ........................................................................................................................................................126
تصویر 4-25 ابعاد و اندازه مبلمان مورد استفاده در سلف سرويس........................................................................................129
تصویر 4-26 ابعاد و اندازه محل سرو غذا.....................................................................................................................................130
تصویر 4-27 ابعاد ميزهاي موجود براي رستوران‌ها..................................................................................................................130
تصویر 4-28 چيدمان ميزهاي موازي...........................................................................................................................................131
تصویر 4-29 حداقل فضاي موردنياز ميان ميزها........................................................................................................................131
تصویر 4-30 ترتيب ميزهاي كافي‌تريا...........................................................................................................................................132
تصویر 4-31 چيدمان آشپزخانه براي 150 تا 200 نفر............................................................................................................133
تصویر 4-32 سازه.............................................................................................................................................................................136
تصویر 4-33 هواساز.........................................................................................................................................................................137
تصویر 4-34 تجهیزات اطفاء حریق..............................................................................................................................................138


فهرست نقشه‎ها
نقشه 4-1 تهران قدیم- دوره قاجار100…………………………………………………………………………………
نقشه 4-2 تقسیم‌بندی مناطق 22 گانه تهران101…………….…………………………………………………….
نقشه 4-3 تقسیم‌بندی شهرستان تهران102………….….…………………………………………………………..
نقشه 4-4 پهنه بندی لرزه‌خیزی تهران106………….…………………………………………………………………
نقشه 4-5 کاربری اراضی109……………………………………………………………………………………………..
نقشه 4-6 کاربری‌ها و دسترسی‌های اطراف سایت پروژه………..…..….…….…...………………………..110
نقشه 4-7 درجه بندی دسترسی‌های اطراف سایت پروژه….………..….….….……………………………111
نقشه4-8  جبهه های همسایگی.....................................................................................................................112
نقشه 4-9 چشم انداز و دید و منظر مناسب سایت.....................................................................................113
نقشه 4-10 اشراف به سایت..............................................................................................................................114
نقشه 4-11 باد های غالب در منطقه...............................................................................................................115
نقشه 4-12  جبهه های مناسب نور گیری....................................................................................................116




 
چکیده
موزه یک مؤسسه غیر منفعت‌جویانه، در خدمت جامعه و توسعه آن است که به روی عموم مردم باز بوده و همواره برای تحقیق و کسب دانش، ضبط و نگهداری و نمایش دست آوردهای آن، به منظور آموزش، پرورش و سرگرمی مردم با مدارک عینی تلاش می‌کند. موزه علم و فناوری موزه‌ای ست که در آنجا نه تنها به فعالیت‌های ذکرشده پرداخته می‌شود، بلکه فضایی جذاب و آموزشی برای افراد مراجعه‌کننده نیز هست. در رساله حاضر سعی شده است در کنار فعالیت علمی این موزه به امر پایداری انرژی و استفاده از انرژی‌های سبز نیز پرداخته شود. مطالعات صورت گرفته در این پایان‌نامه به دو دسته تقسیم می‌شود: ابتدا براي شناخت موزه علم و فناوري، نمونه‌های آن در اروپا مطالعه شد. موزه علم و فن‌آوری تنها فضایی برای نمایش دستاوردها و یا مكاني براي تفريح و استراحت نیست بلكه فعاليت اصلي در اين موزه‌ها تحقيق و پژوهش است. ايجاد موزه علم و فناوري در ايران از دهه 70 شمسي آغاز شد. در ادامه به منظور به‌کارگیری انرژی پایدار در این پروژه به مطالعه و شناخت نمونه‌های موجود و همچنین استانداردها، ضوابط و مؤسسات وابسته پرداخته شد.
یکی از معتبرترین سازمان‌ها در این حوزه، شورای ساختمان‌سازی سبز امریکا یا مجموعه آیین‌نامه‌های لید می‌باشد. این سازمان به ترغیب و تسریع پذیرش و گسترش جهانی ساختمان‌سازی پایدار و راه‌کارهای توسعه از طریق تولید و پیاده‌سازی مفاهیم کلی، ابزارهای اجرایی و قابل‌قبول در حوزه طراحی،‌ ساخت و بهره‌برداری از ساختمان‌های پایدار با کارایی بالا می‌پردازد.
در این رساله سعی شده است تا با معرفی این سازمان‌ها، ضوابط فنی، معیارها و همچنین بررسی نمونه‌های موردی موجود و البته با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و فرهنگی تهران، به ایده‌هایی در طراحی موزه علم و فناوری با رویکرد پایدار برسیم.


لغات کلیدی: موزه فناوری، تکنولوژی،‌ معماری پایدار، بهینه‌سازی مصرف انرژی.